Erken Cumhuriyet Devri, T.C. Diyanet İşleri Reisliği Antetli, Camilerin Kullanımı ve İşlerinin Nasıl Yapıldığı Hakkında, Dini Müesseseler Müdür M. Esat [Mehmet Esat Serezli] Islak İmzalı, 22 Nisan 1929

Mehmed Esad Serezli, 23 Şubat 1877'de Serez'in Eslimehatun Mahallesi'nde dünyaya geldi. Babası Serez Müftüsü Fethullah Fehmi Efendi, annesi ise Yusuf Muhlis Paşazade İbrahim Bey’in kızı Zekiye Hanım’dır. Mehmed Esad, ulema sınıfına mensup bir ailede yetişti. Eğitimine 1305 (1887/88) yılında Serez Rüştiyesi'nde başladı, ardından Mekteb-i Edeb'e geçti. İdadi'den mezun olduktan sonra fıkıh, hadis, tefsir ve Arap edebiyatı gibi dini ilimlerde eğitim alarak kıraat ilminde uzmanlaştı.

Millî Kütüphane’de bulunan beş defteri, Serez'in camileri, medreseleri, tekkeleri ve işgal dönemini anlatan bilgiler içermektedir. Bu defterler, Mehmed Esad’ın Serez’in tarihini ve kültürel yapısını kayıt altına almış olduğunu gösterir. Ayrıca Serez'de bir Dârülmuallimîn'in kurulmasında ve İttihat ve Terakki’nin eğitim faaliyetlerinde önemli roller üstlendi.

Meşrutiyet'in ilanı ile Selanik’te vilayet meclis üyeliğine seçilen Mehmed Esad, 1911'de ailesiyle İstanbul’a göç etti. Burada Meşihat Dairesi Medaris Müfettişliği, Ders Vekâleti Kâtipliği gibi görevlerde bulundu. 1917’de Edirne Müderrisliği makamına atandı ve eğitim alanındaki çalışmalarını sürdürdü. 1921'de İstanbul'da Dini Müesseseler Müdürü olarak görev yaptı. 12 Temmuz 1943’te emekli olan Mehmed Esad, 1963 yılında İstanbul’da vefat etti.

Mehmed Esad’ın yaşamı boyunca yazdığı defterler, Serez’in kültürel ve tarihi zenginliğini yansıtan önemli birer belge niteliğindedir.